Wetenschap

Voor de wetenschappelijke onderbouwing van yoga bij kanker en in de klinische praktijk wordt vaak verwezen naar de ASCO paper ¹, omdat de Society of Clinical Oncology (ASCO) hierin een zeer goede analyse heeft uitgevoerd van alle gerandomiseerde trials die gepubliceerd zijn van 1990 tot en met 2015. Er werd specifiek gekeken naar borstkanker patiënten en de effectiviteit van meerdere ‘integrative therapies’ op klachten als angst, stress, stemmingswisselingen, vermoeidheid, kwaliteit van leven, misselijkheid door chemo, lymfe-oedeem, neuropathie, pijn en slaapproblemen.
De effectiviteit van yoga (de bewegingen/houdingen en ademtechnieken), relaxatie, stress reductie en meditatie (m.n. mindfulness), de belangrijkste onderdelen van Herstel-Yoga, werden geanalyseerd. Daarnaast onderzocht men ook andere methodes waaronder acupunctuur, massage en muziektherapie.
De conclusies en adviezen uit deze gedegen publicatie wijzen erop dat Herstel-Yoga (yoga + relaxatie + mindfulness) een ondersteunende rol kan vervullen bij bijwerkingen van de behandeling of in het herstelproces van kankerpatiënten. Indicaties waarbij herstel-yoga kan helpen zijn o.a. ¹
angst en stress
depressie en stemmingswisselingen
vermoeidheid na de behandeling
kwaliteit van leven

De ASCO paper gaat tot 2015, sindsdien zijn er veel nieuwe studies verschenen over yoga en andere mind-body methodes, vaak benoemd als mind-body therapy of medicine. Uit een analyse in PubMed blijkt dat de wetenschappelijke interesse in yoga e.a. mind-body methodes sterk toeneemt. De onderstaande figuur laat het cumulatieve aantal publicaties (x 1000) over mind-body methodes zien (m.n. yoga) in de periode 1946-2021 (klik op de grafiek en ga meteen naar de PubMed zoekanalyse).

Een prachtige samenvatting van de positieve gezondheidseffecten van yoga is het "SPECIAL HEALTH REPORT HARVARD MEDICAL SCHOOL - An Introduction to Yoga. Improve your strength, balance, flexibility, and well-being." Dit rapport van dit  vooraanstaande medische instituut kun je hier downloaden.

Yoga is de ultieme mind-body methode, volgens een 1000-en jaren oude methodiek wordt hierin de hele mens benaderd, body & mind. Alle yoga technieken zijn er op gericht om de relatie tussen mind en body te herstellen en in balans te brengen. De Engelse term mind gaat hier verder dan het Nederlandse woord geest. Mind omvat niet alleen gedachten/emoties maar ook de ‘spirit’, het ervaren van zingeving en mogelijk spiritualiteit. Ook als genezing van ziekte niet mogelijk is kan yoga helpen om dat te ervaren. Yoga geneest niet maar kan heel helend werken op vele lagen, zielenrust geven.

De adem speelt hierin een sleutelrol, het kalmeren en verdiepen van de ademhaling heeft een onmiddellijk ontspannend effect op de mind en op het fysieke lichaam.

Yoga beoefening, ademtechnieken en mindfulness leiden tot de-activatie van de stress response (fight & flight) en activatie van de relaxatie response (rest & digest). Dit is o.a., het gevolg van het positieve effect op het autonome zenuwstelsel, de activiteit van het sympathische deel vermindert en het parasympatische deel wordt geactiveerd. Talloze studies laten zien dat yoga beoefening het immuunsysteem actiever maakt, stress hormonen verlaagt (o.a. cortisol spiegel), de glucose spiegel kan verlagen en de kalmerende GABA neurotransmitter verhoogt (gamma-Aminobutyric acid). Als gevolg van deze aantoonbare fysiologische veranderingen in het lichaam ontstaat een toestand van diepe fysieke, mentale en emotionele ontspanning, een helende toestand van rust en herstel. Alle studies wijzen op dit aspect, yoga deelnemers rapporteren allemaal dat hun kwaliteit van leven toeneemt.

Yoga asana's (bewegingen en houdingen) en ademtechnieken (pranayama's) hebben een positief effect op het functioneren van het  hartvaatstelsel, het lymfestelsel, de longen en de hersenen. Studies laten ook zien dat ontstekingsfactoren omlaag gaan (cytokines) en dat een enkele yoga sessie al significante epigenetische effecten laat zien ^4-9 . In lymfocyten werden bij de yogagroep 3x meer genen geactiveerd in de lymfocyten (T-, B- en NK-cellen) en monocyten dan in de controlegroep.

Het kalmerende effect van een langzame middenrif ademhaling

In een recent artikel van een Nederlandse onderzoeksgroep ³ presenteren de auteurs een model die verklaart hoe de vagus nervus wordt geactiveerd (en dus parasympatisch zenuwstelsel) door het controleren van de ademhaling (vertraagde buikademhaling met een verlengde uitademing). Hiermee geven ze een plausibele verklaring voor het helende effect van mind-body-breath methodes zoals yoga.

Lees in deze infographic meer over de wetenschappelijke onderbouwing van yoga bij kanker